Reinigen, desinfecteren en steriliseren. In de medische wereld worden deze termen gebruikt wanneer apparatuur schoon genoeg is voor inwendig of uitwendig gebruik. Er is een verschil of iets wordt gebruikt op een intacte huid, een kapotte huid, op slijmvliezen of tijdens een operatie in het lichaam. In feite biedt een intacte huid de beste bescherming tegen micro-organismen. Daarentegen biedt een wond of open operatiegebied vele malen minder bescherming. Daarom zijn er verschillende eisen voor hoe schoon materiaal moet zijn om in een bepaalde situatie gebruikt te kunnen worden.
Er zijn wereldwijd verschillende organisaties die deze regels opstellen, maar over het algemeen zijn de regels redelijk vergelijkbaar. Zo volgt het RIVM de Europese norm EN 13060 voor sterilisatie, terwijl de Centers for Disease Control and Prevention (CDC) in de Verenigde Staten de regels van de FDA volgt. Om een desinfectiemethode wereldwijd te kunnen gebruiken, moet deze aan al deze regels voldoen.
In volgorde van grondigheid definieert het RIVM de volgende definities voor het reinigen van medische apparatuur:
- Reinigen: Het verwijderen van zichtbaar of aangehecht vuil en onzichtbaar organisch materiaal om te voorkomen dat micro-organismen zich handhaven, vermenigvuldigen en verspreiden.
Dit kan droog gebeuren: bijvoorbeeld door afstoffen, stofzuigen, vegen of vegen.
Of nat: bijvoorbeeld met water en een reinigingsmiddel. - Desinfectie: Het thermisch of chemisch doden of inactiveren van micro-organismen. Hierdoor wordt het aantal micro-organismen teruggebracht tot een acceptabel niveau.
Thermische desinfectie: een voorbeeld is pasteurisatie, dat vaak wordt toegepast in de voedingsmiddelenindustrie (melk, bier, wijn).
Chemische desinfectie: dit kan worden gedaan met chloorpreparaten op basis van natriumdichloorisocyanuraat, met alcoholoplossingen in hogere concentraties (70-90%) of met waterperoxide.
Een derde manier is bestraling met UV-C-licht: dit is niet nieuw, maar wel in opkomst vanwege de snelheid en de milieuaspecten. - Sterilisatie: Een proces dat alle micro-organismen op of in een object doodt of inactiveert. Dit vermindert de kans op aanwezigheid van levende organismen per gesteriliseerde eenheid tot minder dan 1 op106.
Sterilisatie is een proces dat meer expertise vereist. Het wordt vaak uitgevoerd door speciaal opgeleide personen. Veelgebruikte methoden zijn hittesterilisatie, stralingssterilisatie, ethyleenoxidesterilisatie en stoomsterilisatie in combinatie met formaldehyde.
De grondigheid van de reiniging is dus gerelateerd aan de toepassing en dus ook aan het infectierisico. Daarom wordt medische apparatuur die in contact komt met de huid en slijmvliezen gedesinfecteerd. En medische apparatuur die bedoeld is voor gebruik in het lichaam (een pacemaker) of bijvoorbeeld in bloedvaten (een naald of een stent), wordt voor gebruik gesteriliseerd.
"Je kunt bijvoorbeeld melk, bier of wijn natuurlijk niet desinfecteren met chloor of hoge concentraties alcohol, want dat maakt het ondrinkbaar."
Verschil tussen reinigen, desinfecteren en steriliseren
Het verschil tussen reinigen, desinfecteren en steriliseren zit niet alleen in de methode die wordt gebruikt om het gewenste resultaat te bereiken. Er is ook een verschil in welk type micro-organismen wordt geïnactiveerd of gedood. Steriliseren maakt ook bacteriesporen (een kleine overlevingsvorm van sommige bacteriën) onschadelijk. Desinfectiemethoden zijn niet zo effectief tegen deze sporen. Zie Fig 2.
Welke methode kun je het beste gebruiken?
Welke methode van reinigen, desinfecteren of steriliseren het beste voor welk doel gebruikt kan worden, hangt af van de verschillende voor- en nadelen. Je kunt bijvoorbeeld melk, bier of wijn natuurlijk niet desinfecteren met chloor of hoge concentraties alcohol omdat het dan ondrinkbaar wordt. En de onderzoekstafel bij de dokter is moeilijk te verhitten tot 70 graden Celsius gedurende 20 minuten tussen twee opeenvolgende patiënten. Sommige materialen zijn niet bestand tegen de hitte van stoom of de druk van een autoclaaf. Soms zijn twee methoden even effectief, maar geef je de voorkeur aan een goedkopere of milieuvriendelijkere oplossing. Verschillende toepassingen vragen dus om verschillende methoden. En allemaal om het infectierisico tot een aanvaardbaar niveau te beperken. Voor desinfectie van medische apparatuur die extern wordt gebruikt, kan UV-C-licht worden toegepast. Met deze desinfectiemethode op hoog niveau kan de desinfectie snel en grondig gebeuren en kan het apparaat onmiddellijk worden gebruikt voor de volgende patiënt.
Wil je meer weten over het verminderen van levende micro-organismen? Lees dan zeker ook dit artikel: Wat is logreductie en waarvoor wordt het gebruikt?
.png)
.png)
.jpg)
